
Ο Α΄ Κατανυκτικός Εσπερινός («της Συγγνώμης») στην Ιερά Μητρόπολη Πειραιώς. Η ομιλία του Σεβασμιωτάτου.
Σε κλίμα κατάνυξης τελέστηκε σήμερα, Κυριακή 2 Μαρτίου 2025 η Ακολουθία του Κατανυκτικού Εσπερινού στον Καθεδρικό Ιερό Ναό Αγίας Τριάδος Πειραιώς.
Στον «Εσπερινό της Συγγνώμης» χοροστάτησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πειραιώς κ. Σεραφείμ, πλαισιούμενος από τον Θεοφιλέστατο Επίσκοπο Αχελώου κ. Νήφωνα, βοηθό Επίσκοπο και Πρωτοσύγκελλο της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς, τον Ηγούμενο της Ιεράς Μονής Αναστάντος Χριστού Πειραιώς και Ιεροκήρυκα της Μητροπόλεώς μας Αρχιμανδρίτη Μεθόδιο Κρητικό, τους Ιερείς του Καθεδρικού μας Ναού και Ιερείς της Μητροπόλεώς μας.
Παρέστη, επίσης, συμπροσευχόμενος ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Διοσπόλεως κ. Εμμανουήλ, ο Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος της τοπικής μας Εκκλησίας Πρωτοπρεσβύτερος Ιωάννης Παναγιώτου, ο Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Ζωοδόχου Πηγής Πειραιώς και Ιεροκήρυκας της Μητροπόλεώς μας Αρχιμανδρίτης Δανιήλ Ψωίνος, Αρχιερατικοί Επίτροποι των Ε΄ Αρχιερατικών Περιφερειών της τοπικής μας Εκκλησίας, ο Γενικός Διευθυντής του Ραδιοφωνικού Σταθμού «Πειραϊκή Εκκλησία» Αρχιμανδρίτης Αυγουστίνος Θεοδωρόπουλος, ο Διευθυντής του Περιοδικού «Πειραϊκή Εκκλησία» Πρωτοπρεσβύτερος Μιλτιάδης Ζέρβας και λοιποί Πατέρες και Αδελφοί της τοπικής μας Εκκλησίας, προκειμένου να αλληλοσυγχωρεθούν και να ενδυναμωθούν για την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή.
Τον Θείο Λόγο κήρυξε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πειραιώς κ. Σεραφείμ, ο οποίος αναφέρθηκε στην Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή και στον πνευματικό αγώνα που καλούνται να δώσουν οι πιστοί κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, στην οποία ο κάθε χριστιανός καλείται να εισέλθει και να παλέψει, όχι ενάντια σε εξωτερικούς εχθρούς, αλλά ενάντια, κυρίως, στον ίδιο του τον εαυτό, τα πάθη και τις αδυναμίες του.
«Παρουσιάζεται ενώπιόν μας κάθε φορά η Μεγάλη Τεσσαρακοστή ως περίοδος αγωνιστική, κατά την οποία θα καταβάλουμε εντονότερες προσπάθειες, θα ανεβούμε ψηλότερα στην αρετή, γιατί το στάδιο έχει ανοίξει», είπε αρχικά ο Σεβασμιώτατος ενώ μέσα από λόγους και παραδείγματα του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, του Αποστόλου των Εθνών, Παύλου, του Μεγάλου Αντωνίου και άλλων, επεσήμανε ποιός είναι ο αγώνας στον οποίο μας καλεί η Εκκλησία αυτή την περίοδο και για ποιό στάδιο μας μιλάει.
«Το στάδιο στο οποίο καλούμεθα να εισέλθουμε και πάλι από την Αγία μας Εκκλησία είναι η καρδιά μας, ο εσωτερικός άνθρωπος. Εκεί μέσα πρέπει να παλέψουμε, εκεί να αγωνιστούμε, εκεί να δώσουμε τις μάχες μας», σημείωσε ο Σεβασμιώτατος, τονίζοντας παράλληλα πως «ο αγώνας που έχουμε να κάνουμε μέσα στο στάδιο της καρδιάς μας είναι ο πιο δύσκολος αγώνας, διότι είναι αγώνας εναντίον του εαυτού μας». «Μπορεί να νικάς όλους τους άλλους σε πολλά πράγματα, να μην μπορείς όμως να νικήσεις ένα μικρό σου ελάττωμα. Να μην έχεις τη δύναμη να ξεπεράσεις μία αδυναμία του χαρακτήρα σου. Να μην μπορείς να υποτάξεις ένα πάθος της ψυχής σου», πρόσθεσε, συμπληρώνοντας πως «ο εαυτός σου είναι ο πιο σκληρός αντίπαλος. Ο χειρότερος εχθρός».
Επισημαίνοντας πως «δεν αξίζει τόσο το να επιβληθούμε στους άλλους, όσο το να νικήσουμε τον εαυτό μας», υπογράμμισε ότι «στο στάδιο των αρετών δεν αγωνιζόμαστε για να ξεπεράσουμε όλους τους άλλους, αλλά τρέχουμε για να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας». «Δεν απαιτούμε να βγαίνουμε πρώτοι, αλλά παλεύουμε να δεχθούμε ταπεινά τη θέση του τελευταίου. Η προσπάθειά μας δεν είναι να επιβάλλουμε τον εαυτό μας, αλλά να υποχωρούμε πρόθυμα». «Εδώ είναι η δύναμη. Αυτές είναι οι νίκες».
Σε άλλο σημείο της ομιλίας του ο Σεβασμιώτατος σημείωσε: «Από τότε που πέσαμε στην αμαρτία, μία ισχυρή δύναμη κυριαρχεί μέσα μας που μας παρασύρει στα χαμηλά, στα γήινα, στα εφήμερα, στα πρόσκαιρα, στα φθαρτά. Εκεί βέβαια είναι και ο διάβολος που συμμαχεί με την αδυναμία μας, που υποδαυλίζει τα πάθη μας και μας πολεμάει με απύθμενο μίσος». «Μέρα και νύχτα μας πολεμούν οι πονηροί δαίμονες» «και κάνουν σπήλαιο νοητών ληστών την ψυχή μας. Παραμορφώνουν την εικόνα του Θεού μέσα μας». «Μας στερούν την πρώτη ωραιότητα με την οποία μας έπλασε ο Πανάγαθος Θεός». Και συνέχισε: «Είναι ο δυσκολότερος, συγχρόνως όμως και ωραιότερος αγώνας από όσους διεξάγονται επάνω στη φλεγομένη μας γη». «Είναι αγώνας εναντίον της διαφθοράς της φύσεώς μας. Εναντίον των ποικίλων παθών που ζητούν να κυριαρχήσουν μέσα μας και να ρίξουν σκοτάδι στη ψυχή μας. Είναι αγώνας εναντίον της πολύμορφης αμαρτίας που καταργεί την ευγένεια της φύσεώς μας».
«Ο αγώνας αυτός αποβλέπει στο να μείνει ακλόνητη και ανυποχώρητη η ψυχή μπροστά στη δύναμη των παθών και απρόσβλητη από τις επιθέσεις του διαβόλου. Για να κρατήσουμε την τιμή που μας χάρισε ο Θεός, για να μείνουμε άνθρωποι. Άνθρωποι αληθινοί, πλάσματα δικά Του, εικόνες δικές Του. Είναι αγώνας που εξυψώνει και δοξάζει τον άνθρωπο και τον ανεβάζει στα ύψη των αρετών και του ουρανού», επεσήμανε ο Σεβασμιώτατος, αναφέροντας πως «στο στάδιο των αρετών» «επιδιώκουμε να υπερβούμε τον χρόνο, να τον ξεπεράσουμε, να φέρουμε την αιωνιότητα στο παρόν, στο τώρα». «Να κάνουμε άλματα που θα μας οδηγήσουν από τη γη στον ουρανό».
«Ο χριστιανός αθλητής αγωνίζεται για τον άφθαρτο στέφανο, για το βραβείο της άνω κλήσεως του Θεού εν Χριστώ Ιησού, δηλαδή για το βραβείο που μας επιφυλάσσει η πρόσκλησή μας προς τον ουρανό, όπου μας καλεί ο Θεός, διά του Ιησού Χριστού», συμπλήρωσε, επισημαίνοντας παράλληλα πως «δεν μπορεί κανείς να περιγράψει τα αναρίθμητα αγαθά, τη χαρά της κοινωνίας με τον αιώνιο Θεό στην παραδείσια δόξα. Αυτό είναι το δικό μας στεφάνι. Αυτή είναι η δόξα η άφθαρτη και αληθινή, η ανέκφραστη χαρά. Αυτή είναι η νίκη η πραγματική, ο λαμπρός θρίαμβος».
«Και βέβαια είναι ο δυσκολότερος από όλους όσους μπορεί να λάβει ο άνθρωπος, γιατί είπαμε ότι στάδιο και χώρος είναι η καρδιά μας, ο εαυτό μας. Εκεί γίνεται ο πόλεμος, εκεί γίνεται η μάχη. Συγχρόνως, όμως, είναι ο ωραιότερος αγώνας, ο ανώτερος όλων», συνέχισε ο Σεβασμιώτατος, εξηγώντας πως «αν χάσουμε αυτόν τον αγώνα, ό,τι κι αν έχουμε επιτύχει στον κόσμο αυτό, έχουμε χάσει τα πάντα. Γιατί μόλις διαβούμε στο επέκεινα, αυτή η διάβαση είναι ανεπίστροφος. Δεν γυρίζουμε πίσω ποτέ. Αιώνια εισερχόμεθα στον χώρο τον υπερβατικό της ζωής του πνεύματος. Καμία, λοιπόν, άλλη επιτυχία, καμία δόξα, καμία τιμή, κανένας πλούτος, τίποτα δεν μπορεί να ισοφαρίσει την αποτυχία σε αυτόν τον αγώνα, που δεν είναι απλή αποτυχία, αλλά το μεγαλύτερο δυστύχημα που μπορεί να μας συμβεί. Είναι λάθος ολέθριο, που δεν διορθώνεται. Αποτελεί μέγιστη και ανυπολόγιστη και αιώνια απώλεια».
Στην συνέχεια της ομιλίας του ο Σεβασμιώτατος αναφέροντας ένα ακόμη χαρακτηριστικό αυτού του αγώνος επεσήμανε πως «μπορεί ο πιστός να τον διεξάγει με βέβαιη ελπίδα για την επιτυχή έκβασή του, με απόλυτη βεβαιότητα για την τελική νίκη. Στους συνήθεις αθλητικούς αγώνες, οι κόποι των περισσότερων μένουν χωρίς αμοιβή, διότι», όπως εξήγησε τρεις μόνο λαμβάνουν βραβείο: «ο ένας παίρνει το χρυσό, ο άλλος το αργυρό, ο άλλος το χάλκινο. Στον πνευματικό αγώνα δεν υπάρχουν αθλητές που θα τερματίσουν και δεν θα αμειφθούν. Όλοι θα πάρουν τον μισθό τους, όλοι. Όλοι, οι νομίμως αθλούντες, δίκαια, θα στεφανωθούν». «Την βεβαιότητα, λοιπόν, στην τελική νίκη, την στηρίζει ο χριστιανός αγωνιστής στην παντοδύναμη Χάρη, στην προστασία και βοήθεια του Θεού, που με κάθε τρόπο συμπαρίσταται και ενισχύει όσους αγωνίζονται ταπεινά και με πόθο και πίστη περιμένουν την νίκη από τον αγωνοθέτη Κύριο».
Όπως ανέφερε ο Σεβασμιώτατος «μέσα στο πεδίο της μάχης είναι ο ίδιος ο Χριστός και πλήθος Αγγέλων και Αγίων που πολεμούν μαζί μας, χωρίς να τους βλέπουμε σωματικά, τους αισθανόμεθα όμως πνευματικά. Η νίκη ασφαλώς ανήκει σε όλους αυτούς και στον Αρχιστράτηγο του αγώνα, τον Κύριό μας. Δεν είναι δυνατό να χάσει ο Χριστός, δεν είναι δυνατό να ηττηθούμε εμείς που ανήκουμε στο στράτευμά Του, όσοι και αν είναι οι εχθροί που μας πολεμούν και όση και αν είναι η δύναμή τους. Στον πνευματικό μας αγώνα ο εχθρός μας διάβολος είναι πραγματικά φοβερός, αλλά μας έδωκε εξουσία ο Χριστός να νικούμε» «τη δύναμη του Διαβόλου, ώστε σε τίποτα από όσα μηχανεύεται εναντίον μας, να μη μας αδικεί και βλάπτει».
Στη συνέχεια αναφέροντας ένα παράδειγμα από το βίο του Μεγάλου Αντωνίου, σημείωσε πως «ο Κύριος θέλει να δει το δικό μας αγώνα, τη δική μας προσπάθεια και κατόπιν διπλά μας αμείβει». «Ο αγώνας μας λοιπόν, είναι δύσκολος, αλλά είναι και ωραίος», πρόσθεσε.
«Στον αγώνα αυτό είμαστε όλοι καλεσμένοι. Το στάδιο των αρετών δεν έχει κερκίδες. Δεν υπάρχει τόπος για θεατές, μόνο αγωνιστικός χώρος, όπου όλοι οι αγωνιζόμενοι κερδίζουν, όλοι ανεβαίνουν στο βάθρο του νικητή, όλοι στεφανώνονται, αρκεί να αγωνιζόμαστε με αγάπη, με αφοσίωση, με όλη μας τη δύναμη και την καρδιά». «Ο χριστιανός αγωνιστής είναι ένας ακούραστος δρομέας στο στίβο της πνευματικής ζωής, στο στάδιο των πνευματικών αθλημάτων». «Η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή, μέσα σε όλη τη διάρκεια του εκκλησιαστικού χρόνου, είναι ένα στάδιο ιδιαιτέρων αγώνων». «Όσοι λοιπόν ακούσουν με συγκίνηση την προτροπή του ιερού υμνογράφου που μας καλεί να εισέλθουμε στο στάδιο των αρετών, όσοι αγωνιστούν και με τη χάρη του Κυρίου νικήσουν, αυτοί θα απολαύσουν τα βραβεία που με το Σταυρό και την Ανάστασή Του ο Κύριος εξασφάλισε για όλους τους πιστούς». «Αυτοί θα κάνουν Πάσχα». «Αυτοί θα εισέλθουν νικητές στην αιώνιο χαρά».
Τέλος, ο Σεβασμιώτατος ευχήθηκε «ο πνευματικός αγώνας που αρχίζει από σήμερα να ενδυναμώνεται με τη χάρη του Παναγίου Πνεύματος, να ευλογείται από την αγάπη του Θεού και Πατρός και να ενδυναμώνεται και να πληρούται δια της δυνάμεως του Σταυρού και της Αναστάσεως. Ευχηθείτε να έχουμε έναν ένδοξο πνευματικό αγώνα και να φτάσουμε οι πάντες εις την χαρά του Αγίου Πάσχα, του προσωπικού μας Πάσχα, της προσωπικής μας διαβάσεως από τον κόσμο της φθοράς, στην αφθαρσία της ζωής του Κυρίου μας. Καλή δύναμη, καλό στάδιο, καλό αγώνα».
Νωρίτερα, κατά τη διάρκεια του Κατανυκτικού Εσπερινού, λιτανεύθηκε για πρώτη φορά το νέο σέβασμα του Καθεδρικού Ιερού Ναού Αγίας Τριάδος Πειραιώς, η Ιερά Εικόνα της Παναγίας της επονομαζομένης «Παυσολύπης», «η οποία παύει την λύπη, θεραπεύει τον πόνο, την οδύνη και χαρίζει έλεος και ειρήνη και ελπίδα και σωτηρία και πνευματική χάρη», όπως χαρακτηριστικά είπε ο Σεβασμιώτατος στην αρχή της ομιλίας του και τέθηκε προς προσκύνηση των πιστών, μαζί με Ιερά Λείψανα Αγίων της Εκκλησίας μας, προς βοήθεια και πνευματικό επιστηριγμό την περίοδο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Τέλος ο Σεβασμιώτατος ζήτησε συγγνώμη από όσους έχει λυπήσει κατά τον προλαβόντα χρόνο και για τα όποια λάθη ή παραλείψεις του.
Ακολουθεί η ομιλία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πειραιώς κ. Σεραφείμ.
Διαβάστε την Ποιμαντορική Εγκύκλιο του Σεβασμιωτάτου για την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή ΕΔΩ.
Δείτε πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τον Κατανυκτικό Εσπερινό ΕΔΩ.